Da la Lessinia Centrale (VR)

Cantar a l’ostarìa

El coro de la cesa de Sago, ani ’60, co ’l pàroco e maestro del coro, don Ruggero Melotti.

Na scoadra de buteloti de Sago amanti del cantar a l'ostarìa.

Cantar a l’ostarìa, coan’ mi s’éra ’n buteleto, là subito dopo la goera del ’40-’45, l’éra na moda par i operai che, a laoro fenìo, a sera, tornando a casa, i fermàa la so motoreta o bicicleta, e a l’ostarìa un goto de vin, vinti schèi, coatro-sincoe cansoni mai le mancàa. I tacàa così senpre con quel: Dove sei stato mio bell’alpino. Cossì, al colpo de ocio, se podéa pensar, che iè òmeni da goti, ma la realtà, l’éra coasi senpre diversa, i éra operai che i faséa laori pesanti, duri, al caldo o al fredo, su e zo par le armadure; le gru, le ruspe, i scavadori, i demolitori, no’ i ghéra, tuto i faséa a brassi: sapar, sbailar, portar seci de malta su par le armadure, de case nóe o vece. I ghéa tuti na pèl scotà, creme o onti no’ ghe n’éra; ci gavéa coalche gran de olìa da ónserse le mane o coalche feta de códega de porco, el podéa sfregar i crepi de le mane.
Na olta è capità a casa mia na sposa, la ghéa ’n par de buteli par man, mi s’éra su i diese ani, e la ga domandà a me bupà se la pol mandarme a Gressana a portarghe al so omo on fojeto, parché ghe servéa coalcossa da la farmacia. I me genitori i à dito de sì; ’sta dona l’à m’à spiegà de nar sul laoro, de passar da l’uficio e che i me diga ’ndo’ ’l laora ’l so omo. Cossì ò fato e me son catà da so marì, ne la fàbrica che i masenàa i sassi. El so omo, el spacàa i sassi grossi con la massa, e ’n altro omo co ’l bail e la forca da sassi el butàa i sassi ne la tramosa. Coanto l’éra duro coel laoro lì, se pol solo ’maginarlo. Go dato ’l fojeto e ’sto omo, che mi ’l conosséa ben, no ’l staséa poco distante da casa mia. L’à volù darme la man par farme capir che ’l piaser che go fato l’éra apressà, la so man la me paréa na rama de ’n róaro vecio. Sì, ’sti òmeni a sera i éra coti, e ’n goto de vin, e con ’n canto, ghe tornàa ’n po’ de soriso, cossì i so buteleti i vedéa i oci de so bupà, bei.
Ma i éra òmeni veri, òmeni forti, pi che le ciàcole i faséa i fati. Uno de ’sti omeni, che mi conosséa ben, solo dopo la so morte s’è vegnùi a saer che par diversi ani ’l ghe pagàa ’l conto a botega a na pòra fameja. E ’sto fato, l’è stà ’n bel regal par i so fiói e fiole che i éra za de le persone ’n ganba; lu, l’éra uno che no ’l se tiràa ’ndrìo se ghéra da farghe ’n canto a l’ostarìa.
Passà i ani Sincoanta, verso la fine de i ani Sessanta, la passion par ’l canto a l’ostarìa, l’à portà a la nàssita de coalche bel coro, con ’sti òmeni che cantàa a la bona par le ostarìe. Tanto par dirde uno, “La Sengia de Stallavena.” Fondà da ’n me cusin, Carlo Ederle, el me voléa nel coro, anca se s éra stonà. Sto coro, brao e premià, l’è stà diverse olte a concorsi par ’l Veneto e anca fora. Adesso par i apassionati del canto de casa nostra, ghè ’sti bei cori, che ogni tanto i organisa de le serate, bele, ma no’ l’è coel canto che ne ciapàa par man da buteleti e i te faséa bela la festa.
Al me paese, Sago (Azzago), ne i ani Sincoanta è rivà ’n prete che ’l ghéa la passion del canto. No’ l’è stà na fadiga, par lu, catar i coristi par far ’n bel coro conpleto, da i buteleti e butelete, a i butèi, a i òmeni mauri. El coro l’éra deventà brao assè. El cantàa ben i vespri. Mi, apressàa sia ’l coro de la cesa, sia coéi de i òmeni a sera dopo ’l laoro, e anca coéi che nasséa ne i paeseti de la me val, Valpantena, e del la Bassa Lessinia. Me nona la gavéa la casa davanti a l’ostarìa e coando da buteleto, mi naséa da me nona, s’éra senpre a la finestra a ’scoltar i canti de i òmeni. Adesso, de ’sti tenpi, a la festa, fasendo ’l giro de i simiteri, coà e là par i paeseti, ’ndo’ mi go i me parenti, che a dir la verità fra parenti e amici, ghe n’ò tanti. E coan’ passo davanti a le case, ’ndo’ ghéra le ostarìe e vedo qualche bociassa o butelotiela, tuti co ’l celulare ’n man. Òmeni o done, no’ se de vede. A mi, me sona ancora ne la mente, i bei tòchi de i canti che faséa coéi òmeni, gran laoradori, tuti con bele fameje grosse. Così torno a cantarelar coele: Vien, vien moretina, vien ’n canpagna a tagliar ’l fien o La bela la va in cantina a trar ’l vin co ’l so bel moretin. E dopo, canto coele che ghe piaséa a me mama: Se la rugiada la se alsa, la ghe bagna ’l grenbialin. E, come se fa a desmentegar, coela che i cantàa tuti: Coando saremo fora da la Valsugana o l’altra: Mama mia, dami cento lire, ché ’n America volio andar. Ma coele de i alpini, le me piaséa e, pi de tute, coel: Era una note che pioveva e tirava un forte vento. E l’altra: Di qua e di là del Piave, ci sta l’osterìa, là c’è da bere a da mangiare. Ma la pi sinpàtica par mi l’éra: E la mia mamma l'è vecchierella e a l'alba bela la me fa levar, e la mi mete le séce a spale e la la fontana la me fa ’ndar.
Par mi, ogni cansoneta, la me dà de i ricordi bei, ciari e pieni… Ricordi de ’n tenpo passà.

[torna sopra]